De
Messerschmitt Bf 109 was een Duits
jachtvliegtuig. Het werd voor het eerst ingezet tijdens de
Spaanse Burgeroorlog, en was tijdens de
Tweede Wereldoorlog in gebruik bij de Duitse
Luftwaffe en haar bondgenoten. Bf is een afkorting van
Bayerische Flugzeugwerke, waar de door
Willy Messerschmitt ontworpen toestellen werden gebouwd.
De kwaliteiten van dit toestel waren te vergelijken met de
Spitfire van de
RAF, zijn tegenstander in onder meer de
Slag om Engeland. De Bf 109 vereiste
hard werken bij een duikaanval, er was flink wat spierkracht nodig om het doel in het vizier te krijgen.
De vleugels vormden een zwak onderdeel en de staart was nog zwakker. Messerschmitt moest zijn toestellen licht, aerodynamisch efficiënt en klein bouwen, omdat hij de beperkingen van de Duitse motoren kende. In 1936 leverde de Engelse Merlin-motor 900 pk, terwijl de Duitse Jumo amper 670 pk kon leveren. Het smalle
landingsgestel van de Messerschmitt maakte het opstijgen en landen tot een lastige klus, vooral voor onervaren piloten. De
cockpit was bovendien nogal krap bemeten.
Het toestel had een grotere draaicirkel dan de Spitfire (265 meter) en de
Hurricane (240 meter). Dit kon tijdens luchtgevechten van vitaal belang zijn. Een Bf 109 moest zijn gevecht leveren in het verticale. Het was een gevechtsvliegtuig dat zijn prooi van boven besprong en steeds weer klom na het beschieten ervan. De Hurricane en Spitfire bleven vaak horizontaal rondjes draaien en waren daar erg goed in, omdat het echte dogfighters waren.
De specificatie van het
Duits Ministerie van Luchtvaart voorzag in een bewapening van twee
mitrailleurs, die Messerschmitt boven in de motorkap plaatste.
Het was een slag voor diegenen die ervoor gezorgd hadden dat de Bf 109 door de tests kwam toen ze vernamen dat de RAF zijn jagers met acht
mitrailleurs uitrustte. De vleugel van de Bf 109 was zo dun dat er eenvoudigweg geen ruimte was om de standaardmachinegeweren te plaatsen. Er werd een nieuwe machinegeweer ontwikkeld, gebaseerd op een licht machinegeweer van de
infanterie. Er was nog steeds geen plaats voor een gewoon munitie-aanvoersysteem met ruimte voor patroonhouders. Dit werd opgelost door de patroonband helemaal naar de vleugeltip te leiden over een roller, weer helemaal terug naar de vleugelwortel over een andere roller en dan naar het machinegeweer.
Tijdens de Slag om Engeland waren de machinegeweren vervangen door
kanonnen in een nieuw ontworpen vleugel. Na de Bf 109E (voorzien van een motor die 400 pk extra stuwkracht leverde) vielen de ontwerpers voor alle andere varianten terug op de vleugel zonder bewapening.
Het grootste voordeel van de Messerschmitt was de
brandstofinjectie van de motor. Hierdoor kon het even op de kop vliegen en zijn neus hard naar beneden drukken zonder dat de motor afsloeg of sputterde. Dit was een mooie manoeuvre om de Spitfire of Hurricane kwijt te raken, omdat de Britse jagers in het begin van de oorlog een
carburateur hadden met vlotterkamer die de motor bij negatieve G-manoeuvres niet meer van brandstof kon voorzien. Daarom moesten ze altijd eerst op zijn rug draaien om naar beneden te duiken. Deed de Spitfire piloot dat niet dan viel de motor uit of erger. Er kon zelfs bij weer aanslaan een hele lading benzine in de cilinders komen die de wand zo schraal maakte dat de
Rolls-Royce Merlin motor zwaar beschadigd raakte.
Het toestel bleef tot het einde van de Tweede Wereldoorlog in productie en rolde in grotere aantallen uit de fabrieken dan welk ander gevechtsvliegtuig ooit. Duitsland leverde het toestel ook aan zijn bondgenoten. Na de oorlog werd het type nog enige tijd door
Finland gebruikt. In
Tsjechoslowakije werd nog een serie gebouwd bij
Avia als S-99 en CS-99, waarvan een aantal aan
Israël werd geleverd. Ook in
Spanje werd het toestel gebouwd. Voorzien van een Rolls-Royce Merlin motor bleef de Bf 109 tot 1967 in gebruik bij de Spaanse luchtmacht. Dit model werd echter gezien als het lelijke broertje van de Bf 109 met de Daimler motor. De Daimler Benz zat namelijk ondersteboven gemonteerd in de Bf 109; de cilinders zaten dus beneden. Bij de Rolls-Royce zaten ze boven, vandaar de lange bulten op de motorkap van een Spitfire.
